Παρουσιάζοντας μιὰ νέα καὶ σπουδαία ἔκδοση γιὰ τὴ Σκοπελο τῶν ἀρχῶν τοῦ 20 ου αἰώνα

Παρουσιάζοντας μιὰ νέα καὶ σπουδαία ἔκδοση γιὰ τὴ Σκοπελο τῶν ἀρχῶν τοῦ 20 ου αἰώνα

 Ἀρχικὰ ὀφείλω νὰ συγχαρῶ καὶ συνάμα νὰ εὐχαριστήσω τὴν συγγραφέα κ.Ἑλένη Σπηλιώτη-Κεσμετζῆ, ποὺ μὲ τὴν ἔκδοση τοῦ θαυμάσιου αὐτοῦ βιβλίου της μᾶς ἄνοιξε ( ἐπιτέλους) τὴ θύρα, ὥστε ν’ἀσχοληθοῦμε σοβαρά, μὲ ἐπιστημονικὴ ἀκρίβεια καὶ συνέπεια, -ἀλλὰ καὶ μὲ σκληρὴ ὑπομονὴ κι ἐπιμονή- μὲ τὴν ἱστορία τοῦ νησιοῦ μας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ 20 ου αἰ καὶ μετά. Ὄχι γιατὶ ἔχει ἐξαντληθεῖ ἡ ἱστορικὴ ἔρευνα ποὺ ἀφορᾶ τοὺς προηγούμενους αἰῶνες. Ἀντίθετα, συνεχίζεται μὲ μεγαλο κόπο καὶ τὴν ὅσο γίνεται πιὸ δυνατὴ προσπαθεια, ὥστε νὰ συμπληρωθεῖ αὐτὸ τὸ ἀτελειωτο «πάζλ»-νὰ μοῦ συγχωρεθεῖ, παρακαλῶ, ὁ νεολογισμός.

Λοιπόν, ἡ συγγραφέας καταφεύγοντας σὲ ἀνέκδοτες πηγές, ἀθησαύριστα δημοσιεύματα τοῦ Τύπου τῆς ἐποχῆς, ἀλλὰ καὶ προφορικὲς πληροφορίες ἀπὸ παλαιοὺς Σκοπελίτες, κατάφερε νὰ μᾶς παραδώσει ἕνα βιβλίο, ποὺ προσωπικὰ τὸ θεωρῶ ὡς τὴ διδακτορική της διατριβή. Εἶναι κατὰ πάντα προσεγμένο καὶ μὲ τὴ δυνατὴ ἱστορικὴ συνέπεια γραμένο.

Σπυρίδων Λάμπρος

Τὸ βιβλιο διαβαζεται μὲ ἐνδιαφέρον. Ἔτσι, πιστεύω, πὼς ὁ φιλίστωρ Σκοπελίτης -καὶ ὄχι μόνο- θὰ πληροφορηθοῦν πολλὰ καὶ σπουδαῖα. Γιὰ τὰ ὁποῖα θὰ πρέπει νὰ εἶναι και ὑπερήφανοι, ἀφοῦ τὸ νησί μας φιλοξένησε μιὰ ὁμάδα σημαντικῶν προσωπικοτήτων, μὲ κορυφαῖο τὸν πολὺ Σπυρίδωνα Λάμπρον, Καθηγητὴν τοῦ Πανεπιστημίου, ὁ ὁποῖος κι ἐτίμησε τὴ Σκοπελο, ἀλλὰ καὶ Σκιάθο, μὲ τὸ νὰ ταμιεύσει στὸ ἀθανατο περιοδίκό του «Νέος Ἑλληνομνήμων», ἀξιόλογες μελετες μὲ τὴ συνεργασία τοῦ μαθητοῦ του Νικολάου Ι. Γεωργάρα, καθηγητοῦ καὶ Γυμνασιάρχου, ἀλλὰ καὶ ἑνὸς τῶν λογίων, ποὺ μᾶς ἄφησαν σπουδαῖα παρακαταθήκη, ἡ ὁποία οὐδέποτε τιμήθηκε δεόντως στὸν τόπο του.

Γιὰ τὸ βιβλιο, λοιπόν, τῆς κ. Ἑλένης ἔγαψαν ἡ κορυφαία βιβλιοκριτικός, ἡ καλή μας ἡ κ. Ἀνθούλα Δανιήλ καὶ ἄλλοι Καὶ πολὺ σωστὰ ἔπραξαν μὲ τὸ νὰ τιμήσουν τοὺς κόπους καὶ τὶς ἀτελειωτες ἀναζητήσεις τῆς συγγραφέως Προσωπικὰ δὲν προτίθεμαι νὰ κάνω κριτική, ἀλλὰ μὲ συγκίνηση νὰ παρουσιασω τὴ μεγαλη μορφὴ τῶν Γραμμάτων μας , τὸν χαλκέντερο Σπυρίδωνα Λάμπρο, ποὺ γιὰ ἕνα χρόνο παρέπεινε ἐξόριστος στὴ Σκόπελο-ἄν καὶ ἀσθενής, μαζὺ μὲ ἄλλους , ποὺ τὰ βιογραφικά τους θὰ βρεῖ ὁ ἐνδιαφερόμενος στὸ βιβλιο τῆς κ.Σπηλιώτη.

Θέλω, λοιπόν, νὰ θυμίσω, πὼς γιὰ τὸν σοφὸ Καθηγητή ἡ Σκόπελος δὲν τοῦ ἦταν ἄγνωστη. Ἤδη στὸ περιώνυμο περιοδικό του «Νεός Ἑλληνομνήμων» εἶχαν φιλοξενηθεῖ, πρὶν ἀπὸ τὴν ἐξορία του ἀκόμη μικρὲς μελετες, σταλμένες ἀπὸ τὸν μαθητή του-ὅπως ὁ ἴδιος μᾶς πληροφορεῖ -Νικόλαο Γεωργαρα. ( βλ. τ. 8, 10, 13, 17,), ὅπως καὶ στὸν ἐκ τῶν καταλοίπων του πολύτιμο τόμο μὲ τίτλο «Βραχέα Χρονικά», ποὺ ἐξεδόθη μετὰ τὸ 1932 μὲ τὴν ἐπιμέλεια τοῦ Κ. Ἀμαντου στὴ σειρὰ τῶν Πραγματειῶν τῆς Ἀκαδημίας τῶν Ἀθηνῶν.

Τὰ λέω αὐτά, γιατὶ χωστᾶμε πολλὰ στὸν ἀείμνηστο Καθηγητή, ποὺ ποιος ξέρει τί ἄλλο θὰ ἐμελετησε στὴ Σκοπελο κι ἴσω καπου νἀ λανθάνει. Γαιτὶ κι ἐκεῖ, στὴν ἐξορία του δηλαδη, κατὰ πῶς μᾶς τὰ πρωτοεμφανίζει ἡ κ. Σπηλιώτη βασισμένη στὰ ἀθησαυριστα γραφτὰ τοῦ Γεωργίου Βλάχου, ἐκδότη ἀργότερα τῆς «Καθημερινῆς» καὶ σεβαστὸ φίλο τοῦ πολιοῦ σοφοῦ, ὁ μέγας ἱστριδιοδίφης ( σ. 230) εἶχε καὶ στὴ Σκοπελο τὸ γραφεῖο του «μὲ τὰ ὀλίγα βιβλια καὶ τὰ πολλὰ χειρόγραφα»( σελ. 231) .

Τὸ ἀπογευμα κατέβαινε λιγο στὸ καφενεῖο τῆς παραλίας «καὶ ἐχαριτολόγη», ὅπως ἀναφερουν οἱ πηγές. Ἡ ἀσθένειά του καὶ οἱ περιπλοκές της τὸν άναγκασαν νὰ ἀναχωρήσει εἰς Ἀθηνας, φρουρούμενος, ὅπου μετ’ὀλίγον τελευτᾶ τὸν ἐπιγειον και πολυκύμαντον βίον του, άφηνοντας σφραγδα δωρεᾶς, τὸ ὕψος τοῦ ἤθους του, τὴν πολυμάθεια του καὶ τὴν ἄσβεστον ἐπιθυμίαν τῆς καρδιᾶς του, στὴν ὁποία εἶχε ἐγγραφεῖ: «πᾶν τὸν Ἑλληνικὸν εἶναι κτήμα μου καὶ μ’ἐνδιαφέρει»( βλ. Ε. Στεφανου, Προλόγισμα στὸ Μέγα Εὑρετήριο τοῦ Νέου Ἑλληνομνήμονος ¨σελ. ιδ’.

Νὰ εἶσαι καλὰ Ἑλένη, ποὺ μᾶς συγκίνησες καὶ μὴν τὸ ξεχνᾶς ὅτι πρέπει νὰ συνεχίσεις…. 

π.κ. ν. κ.