"Τὰ καλοτάξιδα και ἀλησμόνητα Σκοπελίτικα σκαριά" του πατρός Κων/νου Καλλιανού

0 0 8 Αυγούστου 2023 Επεξεργασία δημοσίευσης

( Μὲ ἀφορμὴ τὴν ἔκθεση τῶν ὁμοιωμάτων πλόιων τῆς παραδοσιακῆς ναυπηγικῆς τοῦ κ. Παναγιώτη Σπ. Σοφικίτη, στὸ «ΟΡΦΕΑ» )

Δὲν τὸ κρὐβω ὅτι πολὺ μὲ ἐντυπωσίασε ἡ ἔκθεση τῶν ὁμοιωματων τῶν καραβιῶν τῆς παραδοσιακῆς ναυπηγικῆς, ποὺ μέχρι τὰ τέλη περίπου τοῦ Αύγούστου θὰ ὑπαρχι στὸ πολιτιστικὸ κέντρο ΟΡΦΕΑΣ τοῦ Δήμου τῆς Σκοπέλου. Δημιουργός της εἶναι ὁ κ. Παναγιώτης Σπ. Σοφικίτης, καθηγητής, ἀλλὰ καὶ γόνος ναυτικῆς οἰκογένειας.

Ὅλες οἱ δημιουργίες τοῦ κ. Σοφικίτου, ποὺ καλύπτουν τὸ χρονικὸ διάστημα ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα-μὲ πρώτο τὸ Κυκλαδικό - Μινωϊκὸ πλοῖο - μέχρι τὰ μέσα ἤ τὰ τέλη τοῦ 19ου, εἶναι σχεδιασμένες σὲ κλίμακα καὶ μὲ τελειότητα παραδειγματικὴ ναυπηγημένες. Τοὺ ἀξίζουν δὲ συχαρητήριες εὐχές, ὥστε νὰ μπορέσει νὰ συνεχίσει μὲ τὸν ἴδιο ἐνθουσιασμό, ἀσκητικὴ ὑπομονή, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν ἴδια ἀναμφίβολη τέχνη καὶ τεχνική του, ποὺ μᾶς ταξιδεύουν σὲ καιροὺς καὶ χρόνους περασμένους μές, ἀλλὰ δοξασμένους καὶ στεφανωμένοους ἀπὸ ἀγῶνες: Ἀγῶνες ἐπιβίωσης, ἀναδειξης τῆς ναυτωσύνης καὶ τὴ συμβολή τους στὸν πολιτισμὸ κάθε γωνιᾶς τοῦ Ἑλλ. χώρου, ποὺ τὴ συνορεύει ἡ ἀώνια ἀγαπη μας. ἡ θάλασσα.

Κοιτώντας, λοιπόν, μὲ προσοχὴ τὸν κατάλογο τῆς ἐκθέσεως τοῦ ἐν λόγῳ μικροναυπηγοῦ, ποὺ ἔλαβε χώρα στὸ Ἐθνικὸ καὶ Ἱστορικὸ Μουσεῖο τῶν Ἀθηνῶν, εἶδα γι’ἄλλη μιὰ φορὰ μονέλα πλοιων, τὰ ὁποῖα ναυπηγήθηκαν καὶ στὴ Σκόπελο ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 18ου μέχρι τά τέλη περίπου τοῦ 19ου αἰ. Κι ἐδῶ θὰ ἤθελα νὰ σταθῶ καὶ νὰ κάνω μιὰ πρόταση, ποὺ ἀσφαλῶς δὲν εἶναι τυχαία, μὴτε καὶ χωρὶς ἐρευνητικὸ περιέχόμενο.

Οἱ πρόγονοί μας γνωρίζουμε πὼς δὲν εἶχαν τὴν πολυτέλεια τῆς φωτογραφικῆς τέχνης. Γι’αὐτὸ καὶ τὰ μόνα τεκμήρια ποὺ ἔχουμε εἶναι κάποιοι λιγοστοὶ ζωγραφικοὶ πίνακες καὶ ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 19ου αἰ. κάποιες φωτογραφίες ἀσπρομαυρες, ἀλλὰ καὶ θαμπές. Ὡστόσο ὑπάρχουν καὶ κάποια ἄλλα τεκμήρια, ποὺ μέχρι σήμερα δὲ νομίζω ὅτι τὰ ἐκεταλλευτήκαμε. Καὶ μιλῶ γιὰ τὰ σκίτσα ἀγνώστων προγόνων μας πάνω στὰ λευκὰ παράφυλλα ἐκκλησιαστικῶν παλαιτύπων.

Μὲ βαση, λοιπόν, τὰ σχέδια αὐτά, θὰ μποροῦσε νὰ παρουσιαστεῖ μιὰ μελέτη ποὺ νὰ προβάλλει τόσο τὰ σχέδια, ὅσο καὶ τὰ μοντέλα τῶν πλοίων, γιὰ νὰ καταλάβουμε μὲ ποιὰ μέσα ταξίδευαν οἱ προγονοί μας, τόσο στὴ Μαρσίλια, ὅσο στὸ Μισίρι, στὸ Ταϊγάνι καὶ τὴν Ἀμερική. Ἀλλὰ καὶ ποιά πολεμοῦσαν τὸν καιρὸ τοῦ Ἀγώνα τοῦ 21 ( βλ. λ. χ τὸ συντροφικὸ πλοίο «Ἅγιοι Τεσσαράκοντα» τύπου «ἰμβρίκιον» τῶν Γ. Καμπουρη Ἀναγνώστη Κατζικογιάννη κ. ἄ).

Στὴ συνέχεια θὰ παρουσιασω κάποια ἰχνογραφήματα πλοίων ἀπὸ παλαιτυπα ἐκκλ. Βιβλιών, ὅπως ἐπίσης καὶ τὰ ἐγχάρακτα σχέδια πλοίων, ποὺ βρίσκονται στὴν ἀρχαία κρήνη ( Ἁγίασμα ) τοῦ Ἁγίου Ρηγλινου, ποὺ ἐδῶ καὶ δυομισυ δεκαετίες ἀποτύπωσε ὁ λόγιος ἀρχιυτέκτων κ. Γ. Μουζάκης.

Ἀναφερα στὴν ἀρχὴ τὴν θαυμασια ἔκθεση τοῦ κ. Σοφικίτου, ποὺ ὄντως μὲ ἐντυπωσιασε καὶ μοῦ ἔδωσε τὴ δυνατότητα νὰ σκεφτῶ τὰ παραπάνω, ὅμως δὲ λησμονῶ πῶς ἔχουμε καὶ μιὰν ἄλλη πηγὴ προσφορᾶς μοντέλων πλοίων. Εἶναι ἐκείνη τοῦ ἀείμνηστου μαστρο-Τριανατάφυλλου Μπονταλᾶ καὶ τοῦ γιοῦ του Γιάννη, ποὺ κάλιστα μπορεῖ νὰ συμβάλλει σὲ μιὰ τετοια ἔρευνα.

Πρὶν κλείσω, θὰ ἤθελα νὰ ἐξομολογηθῶ στὸν ἀναγνώστη καὶ τὰ ἑξῆς: Προσωπικὰ μὲ συγκινεῖ πάρα πολὺ ἡ θαυμαστὴ ναυπηγικὴ τέχνη, ποὺ ὕψωσε τὸ νησί μας, ὥστε νὰ ὀνομαζεται τὸν 19ο αἰ «Ναυτικὴ νῆσος». Καὶ πραγματικὰ συγχάιρω τὸν καπετὰ Γιάννη τὸν Παρίσση ποὺ ἔστησε τὸ περιλαμπρο Ναυτικὸ Μουσεῖο τῆς γείτονος νήσου Σκιάθου. Μουσεῖο, ποὺ μᾶς προτρέπει νὰ γίνει κάτι παρόμοιο κι ἐδῶ, ὅταν ὁ καιρὸς τὸ καλέσει. Καὶ γιὰ κλείσω τὴν κουβέντα ποὺ ἄνοιξα θὰ ἤθελα νὰ πὼ, ὅτι στὴ ζωή μου δὲν εἶδα ποτέ μου νὰ ναυπηγοῦν κάποιο καράβι, ὅπως εἶχαν τὴν εὐκαιριά νὰ ζήσουν, νὰ βιώσουν καὶ νὰ κρατήσουν μέσα τους οἱ παλιοὶ σκοπέλίτες. Γιατὶ τὸ χωριό μου, τὸ Κλῆμα, ἦταν ἠμιορεινό, μακρυὰ ἀπὸ τὴ θάλασσα, τίς βάρκες καὶ τὰ πλεούμενα. Ὅταν δὲ ἦλθα στὴ Χώρα κι ἐγκαταστάθηκα τὸ 1978-79 ὁ περίφημος ταρσανᾶς ὁ «κατὰ τὴν ἄμμον»δὲν ὑπῆρχε πιά….Μόνο μνῆμες σεριανοῦσαν μαζὶ μὲ σκιὲς παλιῶν ὀνομαστῶν πρωτομαστόρων, μαστόρων, πριγιονάδων, «διανακτῶν» καλαφατῶν δηλ.. τριβελιστῶν κ. α….

π. κ. ν. κ.