Βραχέα περὶ τῆς νήσου Σκοπέλου

Ἡ Σκόπελος, ἡ ὁποία ἀνήκει στὸ σύμπλεγμα τῶν νησιῶν ποὺ ονομάζονται Βόρειοι Σποράδες, ἡ γνωστὴ στοὺς ἀρχαίους χρόνους ὡς Πεπάρηθος, ἀπὸ τὰ χ...

Ἡ Σκόπελος, ἡ ὁποία ἀνήκει στὸ σύμπλεγμα τῶν νησιῶν ποὺ ονομάζονται Βόρειοι Σποράδες, ἡ γνωστὴ στοὺς ἀρχαίους χρόνους ὡς Πεπάρηθος, ἀπὸ τὰ χαράματα ἀκόμα τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας,   ἐμφανίζεται μὲ πρώτους γνωστοὺς οἰκήτορες τοὺς Μυκηναίους καί, μάλιστα, σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση, τὸν βασιλιὰ Στάφυλο.
Ἡ ἱστορικὴ συνέχεια εἶναι ἐξ ἴσου σημαντικὴ καθὼς τὰ λείψανα ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους χρόνους μαρτυροῦν ἕνα ἔνδοξο παρελθὸν.
Παρελθὸν, τὸ ὁποῖο συνεχίστηκε στὰ χρόνια τῆς Ἐνετοκρατίας καὶ  Τουρκοκρατίας, ὅπου ἡ  βαθύτατη θρησκευτικότητα τῶν κατοίκων ἔχει νὰ ἐμφανίσει ἕνα μεγάλο ἀριθμὸ μονῶν καὶ ἐκκλησιῶν, πλουτισμένων μὲ φορητὲς εἰκόνες, τέμπλα καὶ τοιχογραφίες ἀρίστης τέχνης, τῆς Κρητικῆς Σχολῆς ἤ καὶ λαϊκότροπης. Σὲ αὐτὸν τὸν τομέα ὀφείλουμε νὰ ὑπογραμμίσουμε ὄτι συνέτεινε καὶ ἡ οἰκονομικὴ εὐρωστία ποὺ εἶχε τὸ νησὶ λόγω τῆς εὐρωστίας τῆς ἐμπορικῆς ναυτιλίας,  ἡ ὁποία   ἀπὸ τὸν 17ο ἕως τὰ τέλη τοῦ 19ου αἰ. βρίσκονταν σὲ μεγάλη ἀκμὴ.

Ὡστόσο γιὰ τὴν καλλιέργεια τοῦ βαθυτάτου θρησκευτικοῦ συναισθήματος τῶν Σκοπελιτῶν καθοριστικὸς ἦταν ὁ ρόλος καὶ τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τὸ ὁποῖο, μέσω τῶν μετοχίων του -ποὺ ὑπάρχουν μέχρι σήμερα- ἰκανὰ συνέδραμε τὸν πιστὸ λαὸ τῆς Σκοπέλου. Καὶ μαζὶ μὲ ὅλα αὐτὰ πρέπει νὰ συνυπολογίσουμε καὶ τὴν παρουσία τῶν Ἁγίων στὸ νησί ἀπὸ τοὺς πρώιμους χρόνους, ὅταν τὸν 4ο αἰ ἔχουμε τὴν παρουσία, ἀλλὰ καὶ τὸ μαρτύριο τοῦ πρώτου γνωστοῦ Ἐπισκόπου Σκοπέλου, τοῦ Ἁγίου Ρηγίνου. Στὴ συνέχεια ἔχουμε τὴν παρουσία τοῦ ὁσίου Ἱεροθέου τοῦ Ἰβηρίτου (1724), ὡς διδασκάλου στὴ Χώρα, τοῦ  Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ὁ ὁποῖος ἦλθε καὶ κήρυξε, ἀλλὰ καὶ τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου (τέλη 19ου ἀρχὲς 20ου αἰ) καὶ φυσικὰ ἄλλων Ἁγίων ποὺ ἡ ἔρευνα δὲν ἐντόπισε μέχρι σήμερα.Π.χ. τοῦ Ὁσίου Ἀθανασίου τοῦ Ἀθωνίτου, τοῦ Ἁγίου Διονυσίου ἐν Ὀλύμπῳ, τοῦ ὁσίου Γερασίμου τοῦ ἐν Μακρυνίτσῃ κ. ἄ Παράλληλα ἔχουμε καὶ Μορφὲς ἁγίων πνευματικῶν ποὺ στήριξαν τὸν ἁπλὸ Σκοπελίτη σὲ δύσκολους καιροὺς καὶ χρόνους, ὅπως ὁ πολὺς Γέρων Σωφρόνιος Κεχαγιόγλου, φίλος τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου, ὁ Γ. Προκόπιος Μακρυγιάννης κ. ἄ. Κι αὐτοὶ ἦσαν στὴν πλειονότητά τους οἱ ἁπλοὶ ἱερεῖς τῶν ἐνοριῶν
.

Μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου καὶ τὴ λεγόμενη τουριστικὴ ἀξιοποίηση τοῦ νησιοῦ, πολλὰ ἀπὸ τὰ παραδοσιακὰ ἐπαγγέλματα ἐξαφανίστηκαν. Συνάμα ἐγκαταλείφτηκε σὲ μεγαλο βαθμὸ ἡ καλλιέργεια τῆς γῆς καὶ ἄρχισε ἡ στροφὴ στὰ τουριστικὰ ἐπαγγέλματα, στὰ ὁποῖα καὶ ἀπασχολοῦνται στὴν πλειονότητά τους οἱ κάτοικοι τοῦ νησιοῦ, τόσο τὸ θέρος, ὅσο καὶ τὸ χειμώνα.
Τὸ σημαντικὸ πάντως εἶναι πὼς παρ᾿ ὅλη τὴν τουριστικὴ ἀνάπτυξη τὸ νησί διακρατεῖ ἰκανὰ στοιχεῖα τοῦ λαϊκοῦ του πολιτισμοῦ. Παράλληλα, ἡ ὕπαρξη πολλῶν μονῶν καὶ ἐκκλησιῶν, ποὺ φθάνουν περίπου τὰ διακόσια, εἶναι μιὰ ἀνασχετικὴ δύναμη, ἡ ὁποία καὶ τονώνει τή, συχνὰ κλονισμένη ἀπὸ πολλά, πίστη τῶν Σκοπελιτῶν. Φυσικὰ μὲ τὰ χρόνια, ἀναφύονται  διάφορα προβλήματα, τὰ ὁποῖα, ὅπως συμβαίνει στὴν ὕπαιθρο καὶ γενικότερα στὴν ἐπαρχία, σχετίζονται μὲ τὴν ἀνανέωση τῶν προσώπων ποὺ θὰ συνεχίσουν τὴν παράδοση τῶν προγόνων τους. Πιὸ συγκεκριμένα δὲν παρατηρεῖται προσέλευση νέων ποὺ θὰ θελήσουν νὰ στελεχώσουν τὶς ἐνορίες ὡς ἱερεῖς, ἱεροψάλτες καὶ ἁπλοὶ ἀκόμα ἐπίτροποι, διότι τὰ ἐνδιαφέροντά τους εἶναι στραμμένα σὲ ἄλλες ἀσχολίες.

Ὡστόσο πρέπει νὰ ποῦμε πὼς ἡ ἀλλοτρίωση στὴ συμπεριφορὰ, στὸ ἦθος καὶ στὴν ἀνθρώπινη ἐπικοινωνία δὲν εἶναι τόσο μεγάλη ὅσο ἀλλοῦ. Κι αὐτὸ εἶναι τὸ παρήγορο σ᾿ αὐτὴ τὴν χαώδη ὁριζοντίωση τῶν πάντων καὶ δὴ τῶν ἀξιῶν. Ὅπως παρήγορο εἶναι ποὺ  διατηρεῖται, ἰδιαίτερα στὰ μικρὰ χωριά, ὁ γνήσιος νησιώτικος χαρακτήρας τῆς εὐγένειας καὶ τῆς ἀρχοντιᾶς, παρ᾿ ὅλο τὸ ἀνταγωνιστικὸ κλίμα ποὺ καλλιεργεῖται ἐξ αἰτίας τοῦ τουρισμοῦ, ὁ ὁποῖος πιέζει πολὺ τὰ πράγματα λόγω τοῦ μικροῦ χρονικοῦ διαστήματος ποὺ «ἐμφανίζεται» στὸ νησί. Παράλληλα διατηρεῖται καὶ ἡ γνήσια θρησκευτικότητα, ὄχι ὅπως παλαιότερα, ἀλλὰ σὲ ἰκανοποιητικὸ βαθμό.

Ἐνῶ παλαιότερα οἱ κάτοικοι ἀσχολοῦνταν μὲ μεράκι ὅλο σχεδὸν τὸ χρόνο μὲ τὴ γεωργία, σήμερα ἐλάχιστοι παραμένουν νὰ καλλιεργοῦν τὴ γῆ. Πολλοὶ ἀσχολοῦνται μὲ τὴν οἰκοδομὴ, ποὺ εἶναι σὲ ἀκμὴ τὰ τελευταῖα χρόνια, καὶ φυσικὰ τὰ τουριστικὰ ἐπαγγέλματα. Ἔστι τὸ καλοκαίρι εἶναι ἡ ἐποχὴ τῆς ἐργασίας καὶ ὁ ὑπόλοιπος χρόνος εἶναι ἀφιερωμένος σὲ ἄλλες δραστηριότητες.
Ὁ χειμώνας στὸ νησί εἶναι ὁ καιρὸς τῆς ἀνασυγκρότησης, ἀλλὰ καὶ τῆς ἡσυχίας.Κάποτε συμβαίνει, μὲ τὶς κακοκαιρίες, κι ἡ ἀπομόνωση τοῦ νησιοῦ ἀπὸ τὸν ὑπόλοιπο κόσμο, ὅμως τοῦτο τὰ τελευταῖα χρόνια εἶναι φαινόμενο ποὺ ἀραιὰ παρατηρεῖται.
Ἄν συνεχίσει ἡ Σκόπελος ν᾿  ἀναπτύσσεται μὲ σύνεση καὶ καλὸ προγραμματισμό, θὰ παραμείνει ἕνα καταπράσινο στολίδι φυτευμένο στὸ βαθὺ γαλάζιο ἀπὸ τὸ χέρι τοῦ Δημιουργοῦ.
Εὐχόμαστε καὶ προσευχόμαστε νὰ ἐπικρατήσει                                                                         η σοφία καὶ ἡ σωφροσύνη.......

π. Κων. Ν. Καλλιανὸς

(δημοσιεύτηκε στὸ περ. «Τόλμη» τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν)