Πάμει στουν Αη -Θόδουρα;

                                                                         Αι-Θόδουραμ καλέμ' κι καλέ θαυματουργιέμ                       ...

                                       

                               Αι-Θόδουραμ καλέμ' κι καλέ θαυματουργιέμ

                             εις τις πόλεις που γυρνάς κι τις μοίρες συναντάς

                                άμα δεις κι τη δική μου να τη διπλουχιριτάς...

Πάνε κι οι Απόκριες, πάει και της Τυρινής. Έκλεισαν, θα έλεγα, με ανείπωτο κέφι και περισσή χαρά.!Αφού σχεδόν όλοι μας, στο κορυφαίο αυτό χρονικό διάστημα, γίναμε μια παρέα, χορέψαμε, τραγουδήσαμε,γελάσαμε και φυσικά τιμήσαμε τα πατροπαράδοτα έθιμά μας με το παραπάνω, αφού οι ''φστάνις'' κι οι ''κδούνις'' παρέλασαν για τα καλά, με κορυφαία την τελευταία εβδομάδα.

Μπορεί να έλειψαν οι χοροί των κοριτσιών με τα ''βντόματα''στα παλιά «αβέρτα» των σπιτιών, όπως και οι «φουστανελάδες» της
Καθαράς Δευτέρας, με τα πολύχρωμα μαντήλια στα ζωνάρια τους, αλλά και τις « σατέν» κορδέλες, με τις διπλές τις ''φιούμπες'' στα γιλέκα τους,που τριγυρνούσαν στις γειτονιές ...

Τα έθιμα αυτά έχουν πια χαθεί εδώ και πολλά χρόνια, αφού η δική μου γενιά τα έχει μόνο ακουστά και μόνο με τη νοσταλγίακαι τις διηγήσεις των παλαιότερων τα ξαναζεί και κρυφά τα χαίρεται.

Τώρα πώς γίνονταν και την πρώτη μέρα της Σαρακοστής την Καθαρά Δευτέρα συνεχίζονταν το φαγοπότι, μια μόνο εξήγηση έχω να δώσω: Αυτή που αναφέρει ο αείμνηστος Καθηγητής της Λαογραφίας, ο Γεώργιος Μέγας, που σημειώνει ότι « είναι τόσον δύσκολον νά χωρισθή κανείς διά μιάς από ό,τι καλόν καί ευχάριστον απήλαυσε!» Φυσικά υπάρχει και ή άλλη άποψη του λαού, που λέει, ότι την « Καθαριά Δευτέρα καθαρίζουμι οτ’ απόμνει». Όμως αυτό είναι και παραμένει ένα αστείο...

Με το κλείσιμο της ημέρας αυτής, της Καθαράς Δευτέρας, έκλεινε κι ο κύκλος της Αποκριάς και ένας άλλος ανοίγονταν! Εκείνος της Σαρακοστής, με τους ''Χαιρετισμούς'' στην Παναγία, τη νηστεία, την προετοιμασία και την αναμονή του Πάσχα.

Έτσι συνέχιζαν όλοι μαζί να δίνουν το παρόν. Με άλλες εκδηλώσεις που αυτή τη φορά είχαν χαρακτήρα καθαρά θρησκευτικό και ευλαβικό. Μια από αυτές, και μάλιστα η πλέον κορυφαία ήταν να λιτανευτεί η εικόνα της Παναγίας της Ευαγγελίστριας από το παρεκκλήσιπου φυλάσσεται όλο το χρόνο, στην κεντρική εκκλησία του χωριού, στην Κοίμηση της Θεοτόκου, γιατί σ αυτή την εικόνα ψάλλονταν (και ψάλλονται) οι Χαιρετισμοί της Παναγίας.

Για όσους δε γνωρίζουν σημειώνουμε, πως το γραφικό εκκλησάκι της Παναγίας βρίσκεται απέναντι από τον ασκητικό και επιβλητικό βράχο, όπου υπάρχουν, τόσο το πανάρχαιο εκκλησάκι της Αποτομής του Τιμίου Προδρόμου, όσο και το ασκητήριο, στην ανατολική πλευρά του βράχου.

Παλιότερα λοιπόν που λιτανεύονταν η εικόνα της Ευαγγελίστριας, δεν υπήρχε ο αμαξωτός δρόμος που υπάρχει σήμερα, αλλά ένα στενό μονοπάτι. Άντε λοιπόν, μια ώρα πεζοπορία για να πας και μια για να γυρίσεις...Και πήγαιναν όλοι μαζί, άντρες και γυναίκες, γιατί αυτό ήταν ιερή υποχρέωση όλων των κατοίκων και όχι των επιτρόπων μονάχα...

Το απόγευμα της Παρασκευής, στο άκουσμα της καμπάνας ήταν όλοι έτοιμοι. Αχ!πόσες αναμνήσεις! Μπροστά οι κοπέλες της παντρειάς - που επιτέλους έβγαιναν από το σπίτι - και πίσω οι μανάδες,που πήγαιναν νωρίς νωρίς για να πιάσουν ''καφάσι'', αφού ήταν ευκαιρία να δουν και κανένα καλό γαμπρό! Το ίδιο όμως ίσχυε και για τους νέους που επέστρεφαν μετά από καιρό στο χωριό ή γιατί σπούδαζαν ή βρίσκονταν στην ξενιτιά ή ήταν μπαρκαρισμένοι και γυρνώντας έψαχναν να βρουν ένα καλό κορίτσι, ώστε να νοικοκυρευτούν, να κάνουν οικογένεια.

Πού χώρος για τα καημένα τα πιτσιρίκια που απεγνωσμένα ψάχναμε μια θέση στα καφάσια! Μας έδιωχναν κακήν κακώς, έτσι και τρυπώναμε ανάμεσαστις περιβόητες νύφες! Βρίσκαμε όμως παρηγοριά στην αγκαλιά των γιαγιάδων μας , που μας περίμεναν έχοντας πάντα στις τσέπες τους τα χάρτινα χωνάκια με τις θρυλικές καραμελίτσες ''σαν-σεν'' ή αλλιώς ραντεβουδάκια, και μασουλώντας περνούσε η ώρα χωρίς να γίνει φασαρία... Κι εδώ πρέπει να πούμε, πως η εκκλησία ήταν γεμάτη από κόσμο κι όχι μόνο την πρώτη εβδομάδα,αλλά και τις πέντε!

Την πρώτη όμως Παρασκευή έχουμε και τα ''κόλλυβα'' τ'Αι-Θουδώρ, τα λεγόμενα ''Άγια'' γιατί ξεχωρίζουν από αυτά που κάνουμε για τους κεκοιμημένους. Και μπορεί στις μέρες μας το κλίμα να είναι ήσυχο όμως τότε... τί στρίμωγμα, τί σπρώξιμο που γίνονταν... αφού ένα πιατάκι ήταν όλο κι όλο, και πώς να το μοιράσει ο άμοιρος επίτροπος σε τόσες γυναίκες που τέντωναν απεγνωσμένα το χέρι τους για να λάβουν λίγο από το πολύτιμο σιτάρι για την μονάκριβή τους... <<αρή, δώσι μ ένα λβι για του κουρίτς.!!!..>>. Βλέπεις η παράδοση λέει, πως αυτά τα άγια κόλλυβα, αν τα βάλει στο μαξιλάρι της η ανύπαντρη κοπέλα, αφού πρώτα πει στον Άι-Θόδωρα:Αι-Θόδουραμ καλέμ' κι καλέ θαυματουργιέμ εις τις πόλεις που γυρνάς κι τις μοίρες συναντάς άμα δεις κι τη δική μου να τη διπλουχιριτάς...»θα δειτον άντρα που θα πάρει. Μάλιστα, τα κόλλυβα πρέπει να παραμείνουν κάτω από το προσκέφαλο μέχρι της Παναγίας της Φανερωμένης, δηλαδή πέντε εβδομάδες. Οι ονειρομαντείες αυτές, πρέπει να σημειώσουμε, πως είναι ένα έθιμο, που το συναντάμε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας με μικρές διαφορές.

Άδικα θυμάμαι στριμωχνόμασταν κι εμείς τα μικρά για να πάρουμε λίγο διαβασμένο κόλυβο, αφού πάντα φεύγαμε τσαλαπατημένα, ξεμαλλιασμένα και με άδεια χέρια φυσικά, γιατί για μια ακόμη φορά ...κερδισμένες, και με το δίκιο τους, έβγαιναν οι μέλλουσες νύφες!

Όμως το Σάββατο « τ’ Αη Θουδώρ», ήταν χαρά για όλους! Οι παραλίες γέμιζαν από παρέες που μαζεύονταν για να γιορτάσουν τον Αι-Θόδωρα. Πίνες, αχινοί, φούσκες,καλόγνωμες και μπόλικο κρασί είχε το εορταστικό τραπέζι, που κρατούσε μέχρι αργά το απόγευμα...Όλοι στον ίδιο ρυθμό και όλοι το επόμενο πρωί στην εκκλησία για να γιορτάσουν την Κυριακή της Ορθοδοξίας.

Ας ψάξουμε να βρούμε τί αφήσαμε πίσω μας, μαζί με την Καθαρά Δευτέρα και ας προσπαθήσουμε να τα ξαναβάλουμε στη ζωή μας... Στο χέρι μας είναι να ξαναζήσουμε όμορφες και νοσταλγικές, γεμάτες αγνότητα και καλοσύνη μέρες σαν αυτές. Και είναι τόσο απλό!Καλή διάθεση χρειάζεται πάνω απ'ολα και να μη χαθεί η αισιοδοξία και το κέφι.

Καλή Σαρακοστή

Βιργινία Σιδέρη